Քիմիա

Հաշվեք տրված զանգվածներով ջրածին նյութի քանակը:

ա) 1 գ                             բ) 4 գ                                   գ) 10 գ

Ջրածնի բանաձևն է H₂, այսինքն իր Mr-ը հավասար է 2գ, որն էլ մեկ մոլ է, այսինքն 1գ-ում այն կազմում է 0,5մոլ, 4գ-ում կազմում է 2մոլ, իսկ 10գ-ում կազմում է 5մոլ:

2.      Հաշվեք ջրածին տարրի զանգվածային բաժինը (%) մեթանի (CH₄) մոլեկուլում:

Մեթանի Mr-ը հավասար կլինի 12+4*1=16, եթե պետք է գտնել ջրածնի բաժինը մեթանում ապա նրա Ar-ը պետք է բաժանել մեթանի Mr-ին այսինքն՝4/16=1/4=25%:

3.      Հաշվեք ջրածնի ատոմների թիվն 9 գ ջրում:

2H₂+O₂=2H₂O

Քանի որ H₂O 9գ է, ապա 2H₂O կլինի 18գ, և քանի որ այն կազմված է երկու մոլեկուլ ջրածնից ապա իր ատոմների թիվը հավասար կլինի 12,04*10²³:

18գ-12,04*10²³

9գ-x

x=12,04*10²³*9/18

x=6,02*10²³

Ջրածնի անձնագիր

1. Ջրածնիընդհանուր բնութագրումը, (1p,0n)1e,

2. կարգաթիվը-1

3. դիրքըպարբերական համակարգում,պարբերությունը 1, խումբը 1խումբ,գլխավոր ենթախումբ

Հարաբերական ատոմային զանգված՝   Ar(H)=1

Պարզ  նյութի  քիմիական բանաձևը`H2

Հարաբերական մոլեկուլային զանգված Mr(H2)=2

Իզոտոպները—Պրոտիում-1H  , դեյտերիում-2D,տրիտիում-3T

Ատոմի բաղադրությունը և կառուցվածքը- +1)1e

Վալենտականություն-1, օքսիդացման աստիճանը +1,-1

Ջրածնի ստացում լաբորատորիայում

Ջրածնի ստացումը ալկալիական մետաղների և ջրի փոխազդեցությունից

2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂

_{Անհրաժեշտ նյութեր}

_{Փորձը տեսեք այստեղ}

Թթվածնի անձնագիր, թթվածնի տարածվածություն, ֆիզիկական հատկությունները, քիմիական հատկությունները, թթվածնի կիրառում, թթվածնի ստացումը։

Թթվածնի անձնագրի կազմումը`
Թթվածնի ընդհանուր բնութագրումը
Քիմիական նշանը O
Քիմիական բանաձևը O2
Հարաբերական ատոմային զանգված՝   Ar 16
Հարաբերական մոլեկուլային զանգված Mr 32
Իզոտոպները---16O,17O,18O
Իզոտոպները դա նույն ատոմի տարատեսակներ, որոնք ունեն նույն պրոտոնների և էլեկտրոնների քանակ բայց տարբեր նեյտրոնների քանակ։
Դիրքը պարբերական համակարգում՝կարգաթիվը 8, պարբերությունը 2, խումբը 6 գլխավոր ենթախումբ
Ատոմի բաղադրությունը և կառուցվածքը (8p,8n) 8e, )2)6
Վալենտականությունը 2, օքսիդացման աստիճանը 0,-2
Հաշվել  մեկ  ատոմի զանգվածը 26,56x10-²⁷
Ալոտրոպիան այն երևույթն է, որի ժամանակ նույն տարը բնության մեջ առաջացնում է մի քանի պարզ նյութեր:

Թթվածնի ստացում. Լաբորատորիայում

Գործնական աշխատանք`Թթվածնի ստացումը լաբորատորիայում

Փորձ  1.  Թթվածնի  ստացումը  կալիումի  պերմանգանատի  ջերմային  քայքայումից

Սարքավորումներ`Լաբորատոր  կալան, փորձանոթներ,կոլբ, սպիրտայրոց, լուցկի,մարխ

Ազդանյութեր`կալիումի  պերմանգանատը KMnO4

Փորձանոթի  1/5  մասի  մեջ  լցնում  ենք  կալիումի  պերմանգանատ, փակում  խցանով,որի  մեջ  անց  է կացված  գազատար  խողովակ:Հավաքում  ենք  թթվածինը  երկու  եղանակներով  օդը  դուրս  մղելով:Ի՞նչ ֆիզիկական  հատկությունների  հիման  վրա  է  թթվածնի  հավաքումը:Թթվածնի  առկայությունը  փորձում ենք  առկայծող  մարխի  միջոցով:

            2KMnO₄  =  K₂MnO₄  + MnO₂ + O₂

Փորձ 2.Թթվածնի  ստացումը  ջրածնի  պերօոսիդի     

            կատալիտիկ  քայքայումից

              2H₂O₂    =   2H₂O+O₂                   katalizator  MnO₂

Սարքավորումներ`Լաբորատոր  կալան, կոլբ, սպիրտայրոց, լուցկի,մարխ

Ազդանյութեր`ջրածնի  պերօքսիդ, մանգանի  օքսիդ(IV)

Կոլբի  մեջ  գդալիքի  միջոցով   լցնում  ենք  քիչ  քանակությամբ  մանգանի  օքսիդ(IV)  և բաժանիչ  ձագարի  միջոցով  կաթիլներով  ավելացնում  ենք  ջրածնի  պերօքսիդը: Թթվածնի  առկայությունը  փորձում  ենք  առկայծող  մարխի  միջոցով:

Փորձ3. Թթվածնի  ստացումը  ջրի  էլեկտրոլիզի  միջոցով

2H₂O =2H₂ + O₂

Սարքի  մեջ  ջուր  լցնենք  և  հաստատուն  էլեկտրական  հոսանք  անցկացնենք : Քիչ  անց` U-ձև  խողովակի երկու  ճկափողում  հավաքվում  են  գազեր, որոնց  ծավալները  տարբեր  են, Խողովակներից  մեկում  գազի ծավալը  երկու  անգամ  ավելի  է: Ճշտելու  նպատակով, թե  ի՞նչ  գազեր  են  առաջացել, առկայծող  մարխը մոտեցնենք  քիչ  ծավալով  գազին  ու  փականը  բացենք: Մարխը  բռնկվում  է: Դա  վկայում  է, որ  տվյալ  գազը թթվածինն  է: Այնուհետև երկրորդ  խողովակին, որտեղ  գազի  ծավալը  երկու  անգամ  ավելի  է, այրվող մարխը  մոտեցնենք  ու  փականը  բացենք: Այս  դեպքում  բռնկվում  է  գազը  և  յուրահատուկ  շառաչյունով այրվում: Նշանակում  է  երկրորդ  գազը  ջրածինն  է:

Օդի  բաղադրությունը`   

 1/5 –ը կամ  21%  Թթվածին (O₂)

  4/5-ը  կամ  78%  Ազոտ (N₂)

 1% -Ածխաթթու գազ  (CO₂),ջրային գոլորշիներ (H₂O), ազնիվ գազեր ( He,Ne,Ar,Kr,Xe)

Գործնական աշխատանք`Թթվածնի ստացումը լաբորատորիայում

Փորձ  1.  Թթվածնի  ստացումը  կալիումի  պերմանգանատի  ջերմային  քայքայումից

Սարքավորումներ`Լաբորատոր  կալան, փորձանոթներ,կոլբ, սպիրտայրոց, լուցկի,մարխ

Ազդանյութեր`կալիումի  պերմանգանատը KMnO4

Փորձանոթի  1/5  մասի  մեջ  լցնում  ենք  կալիումի  պերմանգանատ, փակում  խցանով,որի  մեջ  անց  է կացված  գազատար  խողովակ:Հավաքում  ենք  թթվածինը  երկու  եղանակներով  օդը  դուրս  մղելով:Ի՞նչ ֆիզիկական  հատկությունների  հիման  վրա  է  թթվածնի  հավաքումը:Թթվածնի  առկայությունը  փորձում ենք  առկայծող  մարխի  միջոցով:

            2KMnO4  =  K2MnO4  + MnO2 + O2

Փորձ 2.Թթվածնի  ստացումը  ջրածնի  պերօոսիդի     

            կատալիտիկ  քայքայումից

              2H2O2    =   2H2O+O2                   katalizator  MnO2

Սարքավորումներ`Լաբորատոր  կալան, կոլբ, սպիրտայրոց, լուցկի,մարխ

Ազդանյութեր`ջրածնի  պերօքսիդ, մանգանի  օքսիդ(IV)

Կոլբի  մեջ  գդալիքի  միջոցով   լցնում  ենք  քիչ  քանակությամբ  մանգանի  օքսիդ(IV)  և բաժանիչ  ձագարի  միջոցով  կաթիլներով  ավելացնում  ենք  ջրածնի  պերօքսիդը: Թթվածնի  առկայությունը  փորձում  ենք  առկայծող  մարխի  միջոցով:

Փորձ3. Թթվածնի  ստացումը  ջրի  էլեկտրոլիզի  միջոցով

2H2O =2H2 + O2

Սարքի  մեջ  ջուր  լցնենք  և  հաստատուն  էլեկտրական  հոսանք  անցկացնենք : Քիչ  անց` U-ձև  խողովակի երկու  ճկափողում  հավաքվում  են  գազեր, որոնց  ծավալները  տարբեր  են, Խողովակներից  մեկում  գազի ծավալը  երկու  անգամ  ավելի  է: Ճշտելու  նպատակով, թե  ի՞նչ  գազեր  են  առաջացել, առկայծող  մարխը մոտեցնենք  քիչ  ծավալով  գազին  ու  փականը  բացենք: Մարխը  բռնկվում  է: Դա  վկայում  է, որ  տվյալ  գազը թթվածինն  է: Այնուհետև երկրորդ  խողովակին, որտեղ  գազի  ծավալը  երկու  անգամ  ավելի  է, այրվող մարխը  մոտեցնենք  ու  փականը  բացենք: Այս  դեպքում  բռնկվում  է  գազը  և  յուրահատուկ  շառաչյունով այրվում: Նշանակում  է  երկրորդ  գազը  ջրածինն  է:

Օդի  բաղադրությունը`   

 1/5 –ը կամ  21%  Թթվածին (O2)

  4/5-ը  կամ  78%  Ազոտ (N2)

 1% -Ածխաթթու գազ  (CO2),ջրային գոլորշիներ (H2O), ազնիվ գազեր ( He,Ne,Ar,Kr,Xe)

Թթվածնի ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները

Ֆիզիկական հատկություններ Սովորական պայմաններում գազ է, հոտ չունի,անգույն է, համ չունի, եռում է -183 °C ջերմաստիճանում, գոլորշիանում է -219°C ջերմաստիճանում,հեղուկ և պինդ վիճակում երկնագույն է,հեղուկ վիճակում դեպի մագնիսն է ձգվում Քիմիական հատկություններ Թթվածինն ազատ վիճակում քիմիապես ակտիվ պարզ նյութերից է ու հեշտությամբ փոխազդում է մեծ թվով պարզ և բարդ նյութերի հետ։ Թթվածնի փոխազդեցությունը ոչ մետաղների հետ. Թթվածնի հետ անմիջականորեն փոխազդում են գրեթե բոլոր ոչ մետաղները՝ ֆտորից (F2), քլորից (Cl2), բրոմից (Br2) և յոդից (J2) բացի։ Փոխազդում է ածխի հե Կարևոր է նշել, որ թթվածնի պակասի դեպքում ածխի այրումից առաջանում է խիստ վտանգավոր գազ՝ ածխածնի (II) օքսիդ (CO՝ շմոլ գազ). Սենյակային ջերմաստիճանում ծծումբը նույնիսկ մաքուր թթվածնում չի փոփոխվում, բայց օդում տաքացնելիս այրվում է թույլ երկնագույն բոցով։ Փոխազդում է ֆոսֆորի հետ.

Թթվածնի տարածվածությունը

Երկրի կեղևի ամենատարածված էլեմենտն է։ Ազատ վիճակում գտնվում է մթնոլորտային օդում, կապված ձևով մտնում է ջրի, միներալների, լեռնային ապարների, և բոլոր այն բույսերի, որոնցից կազմված են բույսական և կենդանական օրգանիզմները։ Երկիր մոլորակի օդային մթնոլորտը կազմված է հիմնականում երկու գազից՝ թթվածնից (O2) և ազոտից (N2)։ Օդի բաղադրությունում թթվածնի ծավալային բաժինը 20,93 % է, իսկ զանգվածայինը՝ 23,15 %։ Սակայն թթվածնի հիմնական զանգվածը մեր մոլորակում պարունակվում է տարբեր միացությունների (բարդ նյութերի) բաղադրությունում։ Երկրագնդի ջրապաշարներում թթվածնի զանգվածային բաժինը 85,82 % է, ավազում՝ 53 %, կավերում, լեռնային ապարներում ու հանքերում՝ մոտավորապես 56 %։ Բոլոր կենդանի օրգանիզմներում պարունակվող նյութերի (ճարպ, շաքար, սպիտակուց և այլն) բաղադրությունում առկա հիմնական տարրերից մեկը թթվածինն է։ Օրինակ՝ մարդու օրգանիզմում թթվածնի զանգվածային բաժինը 65 % է (իսկ ըստ ատոմների՝ 26 %)։ Օդում թթվածնի ծախսը հիմնականում պայմանավորված է նյութերի օքսիդացմամբ, այրմամբ, օրգանական նյութերի նեխմամբ ու կենդանի օրգանիզմների շնչառությամբ։ Սակայն ծախսված թթվածինը վերականգնվում է լուսասինթեզի միջոցով, որը հիմնականում կատարվում է բույսերում։ Կանաչ բույսերում արևի լուսային էներգիան խթանում է ածխաթթու գազի (CO2) և ջրի (H2O) մոլեկուլների միջև քիմիական փոխազդեցություն, որի հետևանքով ածխաթթու գազի ծավալին հավասար թթվածին է անջատվում։ Այդ գործընթացում նաև մի շարք օրգանական միացություններ են առաջանում։ Թթվածինը բնության մեջ յուրօրինակ շրջապտույտ է կատարում։

27.10.2017

1

Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ
CuO   Պղնձիօքսիդ	HNO3    Ազոտականթթու	Mg(OH)2 Մագնեզիումիհիդրոքսիդ	MgCO3   Մագնեզիումիկարբոնատ
MgO    Մագնեզիումիօքսիդ	H2SO4 Ծծմբական թթու	Ba(OH)2 Բարիումիհիդրոքսիդ	K2CO3       Կալիումիկարբոնատ
CO2   Ածխածնիօքսիդ	H2CO3     Ածխածնի թթու	Ca(OH)2 Կալցիումիհիդրոքսիդ	Mg3(PO4)2     Մագնեզիումի ֆոսֆատ
P2O5     Ֆոսֆորիօքսիդ			CaCl2     Կալցիումիքլորիդ

Գործնական աշխատանք՝ Հաշվարկներ ըստ քիմիական բանաձևերի՝ H2SO4, NaNO3,

FeSO₄, KMnO₄, SiO₂

1.H₂SO₄-ծծմբական թթու

2. Բաղկացած է ջրածնից, ծծմբից, թթվածնից

3. Մեկ մոլեկուլում կա 2H,1S,4O

4.Mr(H₂SO₄)=Ar(H)*Ar(S)+Ar(O)*4=2+32+64=98

5.m(H):m(S):m(O)=2:32:64

6.w(H)=2/98*100%=2%

w(S)=32/98*100%=33

w(O)=64/98*100%=65%

7. Բարդ է

8. mo(H²SO⁴)=98*1.66*10^-27=162.68*10^-27

Սովորողները ընտրում են իրենց ցանկացած նյութը և պատասխանում հետևյալ հարցերին`

Նյութի անվանումը և բանաձևը

Բանաձև՝Fe անվանում՝երկաթ:

Ինչ տարրերից է կազմված նյութը

Կազմված է մեկ տարրերից:

Ամեն մի տարրից քանի ատոմ կա մոլեկուլում

(26p,26e)30n

Բնութագրել տարրերը ըստ պարբերական համակարգի      

4 պարբերություն, VIII խումբ, գլխավոր ենթախումբ

  քիմիական  տարրի  նշանը Fe

 կարգաթիվը26, միջուկի  լիցքը +26,

հարաբերական ատոմային զանգվածը`56

 մեկ ատոմի զանգվածը 56*1.66*10^-27=92.96*10^-27

ատոմի բաղադրությունը (26p,26e)30n

 ո՞ր  պարբերության տարր  է 4

8 խումբ և գլխավոր ենթախումբ

.ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ 

Մետաղ

ինչպիսի օքսիդացման աստիճան են ցուցաբերում միացություններում      

0,+3

Գործնական աշխատանք

1/Բնութագրել ձեր ընտրած տարրը ըստ հետևյալ սխեմայի  

1) քիմիական  տարրի  նշանը H

2) կարգաթիվ 1, միջուկի  լիցքը +1 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 1

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ)1*1.66*10^-27

5) Դիրքը պարբերական համակարգում``ո՞ր  պարբերության տարր  է,խումբը 1,ենթախումբը I

6)  Ատոմի բաղադրությունը `1p,1e,1n 

7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

Ոչ մետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

0,±1